Kanada göçmenlik başvurunuz kabul edildi. Yeni bir hayata başlayacağınız için çok heyecanlı ama diğer taraftan biraz endişelisiniz. Kanada'da çok sevdiğiniz mesleğinize devam etmek istiyorsunuz. Peki nasıl? Bu sorunun her meslek için farklı bir cevabı var. Bazı meslekler için kaldığınız yerden devam edebilme ihtimali daha yüksek iken bazı meslekler için de izlenmesi gereken bir takım yollar var. Aslında bu izlenmesi gereken yolları bir bakıma Kanada'da 'sürücü belgesi' almaya benzetebiliriz. Her ne kadar Türkiye trafiğinde harika bir sürücü olsanız da Kanada sizi kendi sınav sisteminden geçirmeden size sürücü belgesi vermiyor. Bir çok farklı ülkeden sürücü trafiğe çıktığında kendi ülkelerinin kuralları yerine Kanada'nın kurallarını bilsin ve uygulasın istiyor. Ama tabii ki bazı kolaylıklar sağlıyor - deneyimli bir sürücüyseniz ilk aşamayı atlayıp 'tam sürücü belgesi' sınavına girmenize izin veriyor. Bir çok meslekte de durum buna çok benzer.
Kanada'da iki tür meslek var: Denetime tabi olan (regulated) ve denetime tabi olmayan (non-regulated) meslekler. Öncelikle araştırmanız ve bilmeniz gereken şey mesleğinizin Kanada'da denetime tabi olup olmadığı. Mesleğiniz denetime tabi bir meslekse bu, mesleğinize Kanada'da devam edebilmek için yapmanız gereken bir takım şeyler olduğu anlamına geliyor. Bu yazı için seçtiğimiz mesleklerin hepsi denetime tabi olan meslekler. Ancak belirtmemiz gereken önemli bir detay var. Kanada'da denetime tabi olan meslek grupları eyaletten eyalete değişiklik gösterebiliyor. Bazı meslekler Kanada genelinde denetime tabi iken bazıları yalnızca belirli eyaletlerde denetime tabi olabiliyor. Bu nedenle araştırmanızı yaşayacağınız şehrin bulunduğu eyalete göre yapmanızı tavsiye ederiz. Bu yazı Ontario eyaleti standartları göz önünde bulundurularak yazıldı.
Yukarıda belirttim ama tekrar vurgulamakta fayda var. Bu yazının hedef okur kitlesi Kanada göçmenlik başvurusu için uygunluğu olan ya da hali hazırda göçmenlik başvurusu kabul edilmiş kişiler. Bu meslekleri Kanada'da yapabilmek için kalıcı oturum izni sahibi ya da Kanada vatandaşı olmanız gerekiyor. Niteliklerinizin Kanada göçmenlik kriterlerine uygunluğunu öğrenmek için ön değerlendirme formumuzu doldurabilirsiniz.
Bu yazıyı dört bölümde yayınlayacağım. Her bir bölümde dört meslek hakkında bilgi vereceğim. Son bölümde diğer meslek gruplarında olan kişiler için de faydalı olabilecek bilgi ve bağlantılar paylaşmayı planlıyorum.
1. Avukat
Avukatlık mesleği Kanada genelinde denetime tabi olan mesleklerden. İzlenmesi gereken yol şu şekilde:
İlk olarak The Federation of Law Societies of Canada (FLSC) - National Committee on Accreditation (NCA) (Milli Akreditasyon Komitesi) sizin aldığınız eğitimin değerlendirmesini yapıyor ve gereklilikleri yerine getirdikten sonra size "Certificate of Qualification" veriyor. Bu değerlendirmeyi henüz Kanada'ya gelmeden önce de yaptırmanız mümkün. İki ülkenin hukuk sistemleri birbirinden farklı olduğu için, bu değerlendirme sonucunda karşınıza ulusal standartlara uygunluk için aralarında Kanada ceza hukuku, anayasa hukuku, idare hukuku gibi konuların bulunduğu yetkin olunması gereken konular listesi çıkıyor.
NCA gerekliliklerini yerine getirmek için önerilen yollar şöyle:
1. Direkt olarak NCA'in sınavlarına girmek ve başarılı olmak
2. Verilen konuları Kanada'da bulunan bir hukuk fakültesinde tamamlamak
3. Yukarıdaki iki seçeneğin birleşimi - bazı konulardan direkt olarak sınava girmek, bazı dersleri de hukuk fakültesinde tamamlamak.
Toronto'da bulunan York Üniversitesinin bu konudaki bilgilendirme sayfasının 2. ve 3. seçeneği tercih edecek kişiler için faydalı olacağını düşünüyorum.
Avukatlık yapmaya başlayabilmeniz için NCA'den Yeterlilik Belgesi'ni aldıktan sonraki aşamada bulunduğunuz eyaletin baro yeterliliklerini karşılayarak lisans sürecinizi tamamlamanız gerekiyor.
Faydalı linkler:
NCA değerlendirme süreci (hangi eyalette yaşayacağınızdan bağımsız olan değerlendirme süreci)
Law Society of Ontario lisans süreci (Ontario eyaletinde yaşayacaksanız ikinci aşamayı anlatan link; diğer eyaletlerin baro linklerine Google araması yaparak ulaşabilirsiniz.)
2. Öğretmen
Öğretmenlik mesleği de Kanada genelinde denetime tabi olan bir meslek. Öğretmenliğin avukatlık gibi ulusal bir değerlendirme aşaması yok - (eğer Türkiye'de öğretmenlik okuduysanız) bulunduğunuz eyaletin düzenleyici kurumuna kayıt olmanız ve akreditasyon sürecini tamamlamanız gerekiyor.
Ontario eyaletini ele alacak alırsak başvuru yapmanız gereken kurum Ontario College of Teachers (OCT). "College" bu bağlamda yüksek öğrenim kurumu anlamına gelmiyor; meslek odası gibi düşünülebilir.
OCT'nin "Internationally Educated Teachers" sayfasında konu hakkında oldukça detaylı bilgi veriliyor - ben burada ana hatlarıyla bahsedeceğim.
OCT'den Ontario okullarında öğretmenlik yapma onayı almak için gereklilikler şu şekilde:
Minimum 3 yıllık bir yüksek öğrenim derecesi sahibi olmak
Başarılı bir şekilde 4 sömestrlik bir öğretmen eğitimi programını tamamlamış olmak
College'a sertifikasyon için başvurmak ve yıllık üyelik ve kayıt ücretlerini ödemek
Başvuru aşamasında istenen belgeler de şöyle:
Ayrıntılı transkript (okulunuzdan direkt olarak OCT'ye gitmesi gerekiyor)
Milli Eğitim Bakanlığından alınan, öğretmenlik hakkınızın bir disiplin cezası, vb. nedenle askıya alınmadığını ya da iptal edilmediğini yani öğretmenlik yapabileceğinizi gösteren, Türkçe olarak düzenlenmiş belge (Bakanlıktan, il ya da ilçe milli eğitim müdürlüğünden direkt olarak OCT'ye gitmesi gerekiyor.) Bu belgenin direkt olarak OCT'ye gönderilmesini sağlayamamanız durumunda bu konuda gereken çabayı gösterdiğinize dair kanıt sunarsanız OCT belgeyi sizin adınıza isteyebiliyor.
Öğretmenlik belgeniz (diploma ya da pedagojik formasyon belgesi)
Dil yeterliliği için de IELTS Akademik'ten genel puanınızın en az 7; okuma ve dinlemeden en az 6.5, yazma ve konuşmadan en az 7, ya da TOEFL IBT genel puanınızın en az 103; dinlemeden en az 23, okumadan en az 24, yazma ve konuşmadan en az 28 olması gerekiyor. Yabancı diliniz Fransızca ise bu linkten bilgi alabilirsiniz.
Bu süreç sonunda üç türlü karar verilebiliyor; uygun bulunabiliyorsunuz, uygunluğunuz olmadığına karar verilebiliyor ya da belli gereklilikleri yerine getirmek şartıyla 'koşullu kabul' alabiliyorsunuz. OCT yetkilileri tüm bu sürecin yaklaşık bir sene sürdüğünü ifade ediyorlar.
Faydalı linkler:
The Canadian Information Centre for International Credentials - Anaokulu ve İlkokul Öğretmenleri / Lise Öğretmenleri
3. Muhasebeci
Muhasebecilik de Kanada genelinde denetime tabi olan mesleklerden. Eğer Türkiye'de yasal olarak geçerliliği olan bir muhasebecilik belgeniz varsa CPA Ontario'ya öğrenci statüsünde kayıt olabiliyorsunuz. (Diğer eyaletlerde de benzer bir süreç söz konusu oluyor.)
Üniversite diplomanız ve en az üç yıl muhasebecilik deneyiminiz varsa ya da üniversite diplomanız yoksa ama en az sekiz yıl muhasebecilik deneyiminiz varsa otomatik olarak bir yüksek öğrenim kurumunda belirli akademik ön şartları tamamlamaktan muaf oluyorsunuz.
Üyeliğe kabul edilmeden önce CPA Profesyonel Eğitim Programının belirtilen bölümlerini başarıyla tamamlamanız gerekiyor. Bu aşamada hazırlık kursları almanız da mümkün. Süreçle ilgili tüm bilgiler CPA Ontario websitesinde mevcut.
Mali denetçilik, finans uzmanlığı ve bankacılık gibi mesleklerde de CPA ünvanı aranabiliyor.
Ancak nitelikleriniz ve kariyer hedeflerinizle bağlantılı olarak CFA (Chartered Financial Analyst) ünvanına sahip olmak da isteyebilirsiniz. CPA ve CFA ünvanlarıyla ilgili faydalı olabilecek tüm bağlantıları aşağıda bulabilirsiniz.
Faydalı linkler:
4. Mühendis
Kanada'da profesyonel mühendis (Professional Engineer - P.Eng.) olarak çalışabilmeniz için bulunduğunuz eyaletin mühendislik derneğinden kendi mühendislik alanınızda lisans sahibi olmanız gerekiyor. Lisans sahibi olmadan da çalışmanız mümkün ancak o durumda yalnızca lisanslı bir mühendis denetiminde çalışabiliyorsunuz. Lisans başvurusunu Kanada'ya henüz gelmeden de yapabiliyorsunuz- hatta henüz göçmenlik başvurunuz onaylanmadan da başvuru sürecini başlatmanız mümkün olabiliyor. Lisans başvuru rehberi
Süreci; eğitim ve iş deneyimi gerekliliklerini karşılamanız ve Professional Engineers Ontario'nun (POE) Professional Practice Sınavını başarıyla tamamlamanız olarak özetleyebilirim.
Tabii çok sayıda mühendislik alanı olduğu için kendi alanınızda bir yol haritası sahibi olmanız çok önemli. Roadmap to Engineering in Canada websitesi Kanada'ya yeni gelen mühendisler için çok net bir yol haritası sunuyor. Bunun dışında yukarıda bahsettiğimiz PEO lisansı başvurusu sonrası başvurabileceğiniz Toronto'da bulunan Ryerson Üniversitesinin farklı bir ülkede eğitim görmüş olan mühendisler için sunduğu 'bridging' programı ya da Ontario Society of Professional Engineers'ın 'bridging' programı da size uygun seçenekler olabilir.
İlk başta da belirttiğim gibi bu yazıdaki bilgilendirmelerde Ontario eyaleti esas alınmıştır. Kanada'da 13 eyalet ve bölge bulunmaktadır ve yazıda bahsettiğim mesleklerin tümü ülke genelinde denetime tabi meslekler olsa da eyaletten eyalete lisans, akreditasyon vb. süreçler değişebilmektedir. Okurlar verilen linklerin de yardımıyla yaşamak istedikleri eyalete göre anahtar kelimeleri kullanarak arama yapıp gerekli bilgilere ulaşabilirler.
Önemli not: Bu yazıda verilen bilgiler Northern Pathways'in araştırmaları sonucu derlediği ve yazının yayınlandığı tarihte güncel olan bilgilerdir. Verilen bilgilerin güncelliğini ve geçerliliğini teyit etmek okurların sorumluluğundadır. Buna ek olarak herhangi bir meslek dalında gereken süreçlerden bizzat geçmiş olan kişilerden daha pratik bilgiler almak mümkündür. Bu da kişisel bağlantılar, sosyal medya platformları, bloglar gibi kaynaklar sayesinde mümkün olabilir. Her zaman edindiğiniz bilgilerin doğruluğunu kendi araştırmalarınızla teyit etmeniz çok büyük önem taşımaktadır.
