Bildiğiniz üzere Express Entry sisteminde program kriterleri kapsamında tüm özellikleriniz birleşerek "Comprehensive Ranking Score (CRS)" adı verilen bir puan oluşturuyor. Bu sistemde alınabilecek en yüksek puan 1200. Önce bu 1200 puanı oluşturan faktörlerin ne olduğuna bakalım:
A. Ana faktörler
Yaş
Eğitim seviyesi
Kanada'nın ana dillerinde (İngilizce ve/veya Fransızca) yeterlilik seviyesi
B. Eş ya da partner faktörü
Eğitim seviyesi
Kanada'nın ana dillerinden birinde yeterlilik seviyesi
Kanada iş deneyimi
(A ve B toplamı 500 puan)
C. Transfer edilebilir beceri faktörleri (100 puan)
İş deneyimi, eğitim ve dil yeterliliğinin birleşiminden alınabilecek olan puanlar
D. Ek puanlar (600 puan)
Kanada'da yaşayan ve PR ya da vatandaş olan bir kardeş
Fransızca dil yeterliliği
Kanada'da öğrenim
Geçerli iş teklifi
Eyalet adaylığı (PNP)
Bunların arasında değişemeyecek faktörler var. Bunlar yaş ve Kanada'da yaşayan kardeş faktörleri. Kişilere en fazla puan dezavantajı sağlayan konu yaş oluyor. Şöyle örnek vereyim: 29 yaşında bekar bir kişi yaştan 110 puan alırken 39 yaşında birinin aldığı puan 55 oluyor. Yani puan yarı yarıya düşüyor. 45 yaşında ise yaştan alınan puan 0 oluyor.
Ancak bizim değiştirebileceğimiz ya da gerçekleşme ihtimali olan bir takım durumlar puanımızın artmasına yardımcı oluyor.
1. Dil yeterliliği
Express Entry'de gereken minimum dil puanı CLB 7. CLB'nin açılımı Canadian Language Benchmarks. CLB 7'nin IELTS karşılığı 6 oluyor ve bu puanın her beceri alanında alınması gerekiyor. (Minimum gereklilik Canadian Experience Class'ta NOC B meslekleri için ve Federal Skilled Trades'te daha düşük ama dil puanının daha düşük olması genel puanlamaya olumsuz etki ediyor.)
Minimum gereklilik CLB 7 olsa da bu puanla başvuru daveti alma şansı çok düşük. Ulaşılmasını önerdiğim minimum seviye CLB 9. Bu da IELTS için:
Dinleme: 8
Okuma: 7
Yazma: 7
Konuşma: 7
anlamına geliyor.
CLB 9'a ulaşılması sadece dilden alınan puanlara etki etmiyor, transfer edilebilir beceri faktörlerini de etkileyerek puanınızda yüksek bir artış gerçekleşmesine neden olabiliyor. En yüksek seviye ise CLB 10. Bunun da IELTS denkliği:
Dinleme: 8.5
Okuma: 8
Yazma: 7.5
Konuşma: 7.5
IELTS'te en yüksek puan 9 ama yukarıda belirttiğim puanların üzerine çıkmanızın ek puan getirisi olmuyor. Yani puanlamada okuma bölümünde 8 almanızla 9 almanız arasında herhangi bir fark yok.
Tabii bir de ikinci resmi dil faktörü var. İngilizce'ye ek olarak Fransızca da biliyor (ya da tersi) ve bunu sınav sonucu ile belgeliyor olmanız size ek puan getiriyor ve belgeleyebildiğiniz seviyenize bağlı olarak bu puan getirisi toplamda 54'e kadar çıkabiliyor.
2. Eğitim seviyesi
Eğitim seviyesinde olan değişikliklerin de puanlamaya kritik etkisi oluyor. Şu an başvuru daveti alan minimum puanlara baktığımızda lisans eğitiminin tek bir yabancı dille beraber yeterli olmadığını görüyoruz. Örneğin bekar bir kişi için yüksek lisans, lisans eğitimine göre 15 fazla puan getiriyor. Doktoranın farkı ise 30. Alınan eğitim Kanada'da olursa durum biraz daha farklılaşıyor, ondan birazdan bahsedeceğim. Eğitim seviyesini yükseltmek tabii ki kısa vadede gerçekleşebilecek bir gelişim alanı değil ve eğitimle beraber geçen zamanın yaştan dolayı ne kadar puan kaybına yol açtığına da dikkat etmek gerekir. Bu 20-29 yaş aralığında olan kişiler için doğru bir strateji ve 30'lu yaşlarının başlarında olan kişiler için de düşünmeye değer bir yol olabilir.
3. İş deneyimi
İş deneyimi kriterleri Express Entry sisteminde bulunan üç program olan FSW, CEC ve FST için birbirinden farklı. Biz örnek olarak Federal Skilled Workers'ı alalım. Bu kategoride minimum gereklilik kesintisiz, 1 yıl, nitelikli iş deneyimi olarak geçiyor. Ancak pek çok durumda puanın gereken seviyeye ulaşması için 3 yıl iş deneyimi gerekiyor. Kanada iş deneyimi başlı başına ek puan getiren bir faktör, ona da en son maddede değineceğim. Türkiye'de henüz 1 yıl iş deneyiminiz varsa muhtemelen 20'li yaşlarınızdasınızdır ve tabii diğer özelliklerinize de bağlı olarak 2 yıl daha nitelikli iş deneyimi kazanmak için beklemeniz doğru bir karar olabilir. Ayrıca bu süre yabancı dilinizi geliştirmeniz için de ideal bir süre olabilir.
4. Eş ya da partnerin birincil başvuru sahibi olması
Eğer evliyseniz ya da birlikte başvuru yapacağınız bir partneriniz varsa ve ikiniz de programın minimum gerekliliklerini karşılıyorsanız yaş, eğitim seviyesi ve dil yeterliliği gibi faktörlere bağlı olarak kimin birincil başvuru sahibi olunacağının kararı değiştirilebilir. Hatta her iki profil de güçlüyse iki kişi de birbirini 'eşlik eden' olarak göstererek iki ayrı profil oluşturabilirler ve eşlerden biri başvuru daveti alınca diğeri profilini iptal eder.
5. Eyalet aday programları
Eyaletler federal hükümetle anlaşmaları kapsamında farklı kategorilerde göçmen alımı yapabiliyorlar. En son onay mekanizması federal hükümet olsa da her eyalet ihtiyaç duyduğu meslek gruplarını hedefleyerek adaylara davette bulunabiliyor ya da adayların direkt başvuru yapabilecekleri programlar açabiliyor. Bu programlardan bazıları Express Entry sistemine entegre durumda. Bu programlardan 'passive' olarak adlandırılanlar için kişiler ek bir başvuru yapamıyorlar - eyaletler ihtiyaçları paralelinde dönemsel olarak yaptıkları çekilişlerde Express Entry havuzunda bulunan kişilere davet gönderiyorlar. Diğer bazı eyalet aday programlarında kişiler Express Entry profili oluşturmanın yanı sıra eyalete de başvuruda bulunuyorlar. Her durumda, eğer program Express Entry ile entegre ise, eyalet başvuruları onaylandığı zaman kişiler ek 600 puan alıyorlar. Böylelikle bir sonraki çekilişte başvuru daveti almayı garantilemiş oluyorlar.
6. İş teklifi
Geçerli bir iş teklifi almak Express Entry puanınızda 50 ya da 200 puanlık bir artış sağlıyor. 50 puan NOC 0, A ve B meslek grupları için, 200 puan da NOC 00 denilen 'üst düzey yönetici' pozisyonları için geçerli. Bir işverenin yabancı bir çalışana iş teklifinde bulunabilmesi için bazı istisnai durumlar dışında LMIA denilen bir değerlendirme ve onay sürecinden geçmesi gerekiyor. Bu da geçerli bir iş teklifi almayı zorlaştıran bir durum. Mezuniyet sonrası çalışma izni alan kişilerin (PGWP) aldıkları iş teklifleri, eğer işveren LMIA sürecinden geçmemişse Express Entry kapsamında 'geçerli iş teklifi' olarak kabul edilmiyor. Çalışmak İçin Kanada'ya Gidebilir miyim? başlıklı yazımda LMIA sürecinden biraz daha detaylı bahsettim.
7. Kanada'da öğrenim ve iş deneyimi
Express Entry puanınız gereken seviyede değilse ve puanınızı kısa vadede yükseltemeyeceğinizi düşünüyorsanız Kanada'da öğrenim görmek iyi bir alternatif olabilir. Kanada'da öğrenim görmek programın türüne göre size 15 ya da 30 ek puan getirebilir. Bunun dışında eğitimden aldığınız puanın yükselmesine de neden olabilir. Ayrıca yine programın türüne bağlı olarak Kanada'da minimum 8 aylık tam zamanlı bir programda (okulun DLI yani Designated Learning Institution olması gerekiyor) öğrenim görürseniz ve öğrenim gördüğünüz kurumun mezuniyet sonrası çalışma izni (PGWP) uygunluğu varsa okulu bitirdikten sonra iş deneyimi kazanma şansınız da olacaktır. Örneğin 1 yıllık tam zamanlı nitelikli Kanada iş deneyiminin bekar bir kişiye puan getirisi 40'tır. Bunun yanı sıra transfer edilebilir beceri faktörleri bölümünden de ek puan almak mümkün olabilir. Bu seçeneğin uygun olup olmadığına kişinin profiline göre karar vermek gerekir. Yaştan kaybedilen puanların Kanada'da öğrenim ve iş deneyiminden kazanılan puanları etkisiz hale getirmesi mümkün olabileceğinden bu seçenek herkes için uygun olmayabilir.
Peki Express Entry sisteminde hangi durumlarda şansınız yok?
Hiç iş deneyiminiz yoksa
İş deneyiminiz başvuru yapacağınız kategorinin uygunluk şartlarına uymuyorsa
Özellikleriniz Express Entry kapsamında herhangi bir programa uygun değilse
Eğitiminizin Kanada denkliği mevcut değilse
Yaşınız ileriyse ve puan kaybını telafi edebilecek bir özelliğiniz yoksa (Çift yabancı dil, iş teklifi, vb.)
İngilizce (IELTS General) ya da Fransızca (TEF Canada) sınav puanınız yeterli değilse
Kanada'ya kabul edilmenize engel bir durum varsa (sağlık sorunu, bir suçtan hüküm giymiş olmak gibi)
Özellikleriniz uygun olduğu halde başvurunuzu doğru bir şekilde yapmamışsanız
Özelliklerinizin Express Entry kapsamındaki programlardan biri için uygun olup olmadığını öğrenmek için Ön Değerlendirme Formumuzu doldurabilirsiniz.
İlgili yazılar:
